İnebahtı (Lepanto) Deniz Savaşı: Avrupa Edebiyatına Etkisi

İnebahtı Deniz Savaşı, 7 Ekim 1571 tarihinde Osmanlı Devleti ile Haçlı ittifakı arasında yapılan ve Osmanlıların yenilgisiyle sonuçlanan bir deniz savaşıdır. Bu savaş, Osmanlı Devleti’nin yükselme dönemindeki en büyük deniz mağlubiyeti olarak kabul edilmektedir. Peki, bu savaşın Avrupa’daki etkisi ne olmuştur?

İnebahtı Deniz Savaşı’nın Avrupa’daki etkisi, hem siyasi hem de kültürel açıdan önemlidir. Siyasi açıdan, bu savaş, Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki hakimiyetini sarsmış ve Haçlı ittifakının üyeleri olan İspanya, Venedik ve Papalık Devleti’ni güçlendirmiştir. Bu savaşla birlikte, Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı fethetmesine karşı çıkan Avrupa devletleri, Kıbrıs’ı kurtarmak için bir umut görmüş ve Osmanlılara karşı daha cesur davranmaya başlamışlardır. Ayrıca, bu savaş, Osmanlı Devleti’nin Avrupa içlerine ilerlemesini de engellemiş ve Avrupa’nın Hristiyan kimliğini korumasına katkıda bulunmuştur.

Kültürel açıdan ise, bu savaş, Avrupa’da bir zafer havası yaratmış ve Hristiyan sanatçılar tarafından çok sayıda esere ilham kaynağı olmuştur. Örneğin, İspanyol yazar Cervantes, bu savaşta elinden ve göğsünden yaralanmış ve daha sonra yazdığı Don Kişot romanında bu savaştan bahsetmiştir. Ayrıca, İtalyan ressam Tintoretto, bu savaşı konu alan bir tablo yapmış ve Papa V. Pius’un isteği üzerine Vatikan Sarayı’nda sergilemiştir. Bu savaşın etkisiyle, Avrupa’da Osmanlı karşıtı bir milliyetçilik duygusu da gelişmiştir.

“İtalya’nın burnuna kadar meydan okudular,
Aslanın denizi etrafında Adriyatik’i dolaştılar,
Ve Papa acı ve kayıp için kollarını dışarı attı,
Ve Haç için kılıçlar hakkında Hristiyanlık krallarını çağırdı …

G.K. Chesterton (“Lepanto”)

İnebahtı Deniz Savaşı’nın Avrupa edebiyatına da önemli bir etkisi olmuştur. Bu savaşta yer alan ve elinden yaralanan İspanyol yazar Miguel de Cervantes, bu deneyimini ünlü romanı Don Kişot’ta da yansıtmıştır. Ayrıca savaşın ardından Avrupa’da pek çok şiir, oyun, destan ve tarih yazımı ortaya çıkmıştır.

Cervantes’in İnebahtı’daki Hikayesi

Cervantes, bu savaşta Marquesa adlı kadırgada görev yaparken iki kez göğsünden yaralandı ve sol elini kaybetti. Bu yüzden kendisine “El Manço Lepanto” (İnebahtı Çolağı) lakabı verildi. Cervantes, savaştan sonra İspanya’ya dönmek isterken Cezayirli Türkler tarafından esir alındı ve beş yıl boyunca esaret hayatı yaşadı. Sonunda fidye ödeyerek kurtuldu ve İspanya’ya geri döndü. Bu deneyimler, Cervantes’in edebi eserlerine de yansıdı. Don Kişot romanında İstanbul’da esir olan bir karakterin hikayesini anlattı. Ayrıca Lepanto Savaşı’nın kendisi için ne kadar önemli olduğunu şu sözlerle ifade etti: “Benim için bütün dünyanın bütün servetinden daha değerli olan sol elimi bu savaşta kaybettim.”

Herrera’nın Lepanto Şiiri

Lepanto (1572) adlı şiir, İspanyol şair Fernando de Herrera tarafından yazılmıştır. Şiirde savaşın kahramanları Juan de Austria, Marcantonio Colonna ve Sebastiano Venier övülmektedir.

Bu şiirde Herrera, Haçlıların zaferini yüceltirken, Osmanlıların kibirli ve zorba olduklarını iddia eder. Şiirin orijinali İspanyolcadır. İşte şiirin bir bölümü ve Türkçe karşılığı:

“¡Oh gran felicidad de la cristiana
milicia! ¡Oh divino y alto hecho!
¡Oh claro honor de la católica grey!
¡Oh triunfo singular! ¡Oh gran provecho
de la fe! ¡Oh valor soberano
del invicto don Juan! ¡Oh nuevo Hector
de la Troya de Cristo! ¡Oh pecho fuerte,
que al fiero Otomano diste muerte!”

—-

“Ey Hristiyan ordusunun büyük mutluluğu! Ey ilahi ve yüce iş!
Ey Katolik sürüsünün parlak onuru! Ey eşsiz zafer! Ey imanın büyük kazancı!
Ey yenilmez Don Juan’ın üstün cesareti! Ey Hrist’in Troyası’nın yeni Hector’u!
Ey kuvvetli göğüs, sen ki vahşi Osmanlı’ya ölüm verdin!”

Cinthio – La Battaglia Navale di Lepanto

La Battaglia Navale di Lepanto (1572) adlı oyun, İtalyan yazar Giovanni Battista Giraldi Cinthio tarafından kaleme alınmıştır. Oyunda savaşın sebepleri ve sonuçları anlatılmaktadır.

Oyun, Cinthio’nun kendi gözlemlerine dayanarak yazdığı bir tarihçe eserinin dramatik bir uyarlamasıdır. Oyunun ana karakterleri arasında Papa V. Pius, İspanya Kralı II. Felipe, Venedik Dükü ve Osmanlı Padişahı II. Selim yer alır. Oyun, savaşın sebeplerini, hazırlıklarını ve sonuçlarını anlatırken, aynı zamanda dönemin siyasi ve kültürel çatışmalarını da yansıtır. Oyun, Cinthio’nun en ünlü eserlerinden biri olup, 16. yüzyıl İtalyan tiyatrosunun önemli bir örneğidir.

Ronsard – Lepanto

Lepanto (1575) adlı destan, Fransız şair Pierre de Ronsard tarafından yazılmıştır. Destanda savaşın önemi ve Haçlıların zaferi vurgulanmaktadır.

Ronsard, 16. yüzyılın en önemli Fransız şairlerinden biridir. Rönesans döneminde Yunan ve Roma edebiyatından esinlenerek yeni bir Fransız edebiyatı yaratmaya çalışan Pleiade grubunun önderi olarak tanınır. Aşk, gençlik, doğa ve ölüm gibi temaları işleyen pastoral tarzda şiirler yazmıştır.

Ronsard’ın en ünlü eserlerinden biri de Lepanto’dur. Bu eser, 1571 yılında Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal İttifak arasında yapılan Lepanto Deniz Savaşı’nı konu alır. Ronsard, bu savaşta Kutsal İttifak’ın zaferini kutlayan ve Osmanlı’ya karşı Hristiyan birliğini öven bir destan yazmıştır.

Lepanto, 12 bölümden oluşan uzun bir şiirdir. Her bölümde savaşın farklı bir yönü anlatılır. Ronsard, savaşın tarihsel arka planını, kahramanlarını, stratejilerini, çarpışmalarını ve sonuçlarını coşkulu bir dille betimler. Şiirde ayrıca mitolojik ve astrolojik unsurlar da kullanılır.

Ronsard’ın Lepanto eseri, Fransız edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Şiir, Ronsard’ın vatanseverliğini, dinsel duyarlılığını ve sanatsal yeteneğini gösterir. Ayrıca, Avrupa tarihindeki en büyük deniz savaşlarından birinin tanıklığını yapar.

Knolles – The History of the Battle of Lepanto

The History of the Battle of Lepanto adlı tarih yazımı, İngiliz tarihçi Richard Knolles tarafından yazılmıştır. Tarih yazımında savaşın detayları ve Osmanlıların yenilgisinin nedenleri anlatılmaktadır.

Knolles The History of the Battle of Lepanto, yani Knolles’in Lepanto Savaşı Tarihi. Eserin yazarı Richard Knolles, İngiliz bir tarihçi ve çevirmen. 1603 yılında yayımlanan bu eser, Türk medeniyeti üzerine yazılmış ilk İngilizce kitap olma özelliği taşıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihini, kültürünü, siyasetini ve askeri başarılarını çeşitli kaynaklardan yararlanarak anlatıyor.

Knolles’in eseri, hem tarihsel hem de edebi açıdan önemli bir kaynak. Eser, Osmanlı İmparatorluğu’nu hem barbar ve zalim hem de başarılı ve disiplinli olarak tasvir ediyor. Eserin anlatımı da oldukça akıcı ve heyecanlı. Eserin etkilediği kişiler arasında Shakespeare ve Lord Byron gibi ünlü yazarlar da var.

İnebahtı Deniz Savaşı’nın Avrupa edebiyatına etkisi, sadece bu eserlerle sınırlı değildir. Savaşın izleri, daha sonraki dönemlerde de pek çok edebi eserde görülebilir. Örneğin, William Shakespeare’in Othello (1603) adlı oyununda baş karakter Othello’nun bir Osmanlı kumandanını öldürdüğü söylenmektedir. Bu da Othello’nun İnebahtı Deniz Savaşı’nda yer aldığına işaret etmektedir.

İnebahtı Deniz Savaşı, hem tarihi hem de edebi açıdan önemli bir olaydır. Bu savaş, Osmanlı ve Avrupa arasındaki ilişkileri şekillendirmiş, aynı zamanda Avrupa edebiyatına ilham kaynağı olmuştur.

Sonuç olarak, İnebahtı Deniz Savaşı’nın Avrupa’daki etkisi, Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki üstünlüğünü kırarak Avrupa devletlerinin güvenini arttırmış ve Hristiyan sanat ve edebiyatına yansımıştır. Bu savaş, aynı zamanda Osmanlı Devleti ile Avrupa devletleri arasındaki ilişkilerin değişmesine de neden olmuştur.